อรรถกาทีฆาวุสูตร

พึงทราบอธิบายในทีฆาวุสูตรที่ 3.
บทว่า เพราะเหตุนั้น ความว่า เพราะท่านปรากฎในองค์แห่ง
ธรรมเครื่องบรรลุโสดา 4 บทว่า วิชฺชาภาคิเย ความว่า ในส่วนแห่งวิชชา.
บทว่า ในสังขารทั้งปวง ความว่า ในสังขารที่เป็นไปในภูมิ 3 ทั้งหมด.
พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสวิปัสสนาแห่งมรรคทั้ง 3 เบื้องสูง แก่ทีฆาวุอุบาสก
อย่างนี้. บทว่า วิฆาตํ ได้แก่ ความทุกข์.
จบอรรถกถาทีฆาวุสูตรที่ 3

4. ปฐมสาริปุตตสูตร

เป็นพระโสดาบันเพราะมีธรรม 4 ประการ

[1425] สมัยหนึ่ง ท่านพระสารีบุตรกับท่านพระอานนท์อยู่
พระวิหารเชตวัน อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี กรุงสาวัตถี ครั้งนั้น
เวลาเย็น ท่านพระอานนท์ออกจากที่เร้นเข้าไปหาท่านพระสารีบุตรถึงที่อยู่แล้ว
นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้วได้ถามท่านพระสารีบุตรว่า ดูก่อนท่าน
สารีบุตร เพราะเหตุที่ประกอบด้วยธรรมเท่าไร หมู่สัตว์นี้พระผู้มีพระภาคเจ้า
จึงจะทรงพยากรณ์ว่าเป็นพระโสดาบัน มีอันไม่ตกต่ำเป็นธรรมดา เป็นผู้เที่ยง
ที่จะตรัสรู้ในเบื้องหน้า.

[1426] ท่านพระสารีบุตรตอบว่า ดูก่อนผู้มีอายุ เพราะเหตุที่
ประกอบด้วยธรรม 4 ประการ หมู่สัตว์นี้พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงจะทรงพยากรณ์
ว่าเป็นพระโสดาบัน มีอันไม่ตกต่ำเป็นธรรมดา เป็นผู้เที่ยงที่จะตรัสรู้ใน
เบื้องหน้า ธรรม 4 ประการเป็นไฉน อริยสาวกในธรรมวินัยนี้ ประกอบ
ด้วยความเลื่อมใสอันไม่หวั่นไหวในพระพุทธเจ้า ฯลฯ ในพระธรรม ฯลฯ
ในพระสงฆ์ ฯลฯ ประกอบด้วยศีลที่พระอริยเจ้าใคร่แล้ว ฯลฯ เป็นไปเพื่อ
สมาธิ เพราะเหตุที่ประกอบด้วยธรรม 4 ประการเหล่านี้แล หมู่สัตว์นี้พระ-
ผู้มีพระภาคเจ้าจึงจะทรงพยากรณ์ว่าเป็นพระโสดาบัน มีอันไม่ตกต่ำเป็น
ธรรมดา เป็นผู้เที่ยงที่จะตรัสรู้ในเบื้องหน้า.
จบปฐมสาริปุตตสูตรที่ 4
ปฐมสาริปุตตสูตรที่ 4 มีอรรถง่ายทั้งนั้น.

5. ทุติยสาริปุตตสูตร

ว่าด้วยองค์ธรรมเครื่องบรรลุโสดา

[1427] ครั้งนั้น ท่านพระสารีบุตรเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า
ถึงที่ประทับ ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง
ครั้นแล้วพระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสถามท่านพระสารีบุตรว่า ดูก่อนสารีบุตร
ที่เรียกว่า โสตาปัตติยังคะ* ๆ ดังนี้ โสตาปัตติยังคะเป็นไฉน.
[1428] ท่านพระสารีบุตรกราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ
โสตาปัตติยังคะ คือ สัปปุริสสังเสวะ การคบสัตบุรุษ 1 สัทธรรมสวนะ
ฟังคำสั่งสอนของท่าน 1 โยนิโสมนสิการ กระทำไว้ในใจโดยอุบายที่ชอบ 1
ธัมมานุธัมมปฏิปัตติ ปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม 1.
[1429] พ. ถูกละ ๆ สารีบุตร โสตาปัตติยังคะ คือ สัปปุริส-
สังเสวะ 1 สัทธรรมสวนะ 1 โยนิโสมนสิการ 1 ธัมมานุธัมมปฏิปัตติ 1.
[1430] ดูก่อนสารีบุตร ก็ที่เรียกว่า ธรรมเพียงดังกระแส ๆ ดังนี้
ก็ธรรมเพียงดังกระแสเป็นไฉน ท่านพระสารีบุตรกราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์
ผู้เจริญ อริยมรรคประกอบด้วยองค์ 8 นี้แล คือ สัมมาทิฏฐิ ฯลฯ สัมมาสมาธิ
ชื่อว่า ธรรมเพียงดังกระแส.
[1431] พ. ถูกละ ๆ สารีบุตร อริยมรรคประกอบด้วยองค์ 8
นี้แล คือ สัมมาทิฏฐิ ฯลฯ สัมมาสมาธิ ชื่อว่าธรรมเพียงดังกระแส.
[1432] ดูก่อนสารีบุตร ที่เรียกว่า โสดาบัน ๆ ดังนี้ โสดาบัน
เป็นไฉน.
* องค์แห่งธรรมเป็นเครื่องบรรลุโสดา